طحال : عملکرد، موقعیت و مشکلات - پورتال رنگی

طحال : عملکرد، موقعیت و مشکلات

طحال در سمت چپ شکم، زیر دنده قرار دارد.

طحال بزرگترین عضو سیستم لنفاوی است. این یک ارگان مهم برای متعادل نگه داشتن مایعات بدن است، اما بدون آن هم می‌توان زندگی کرد.

طحال در زیر قفسه سینه و بالاتر از معده، در ربع بالای شکم واقع شده است. طحال نرم است و به رنگ بنفش به نظر می رسد. از دو نوع بافت متفاوت تشکیل شده است. بافت پالپ قرمز خون را فیلتر می‌کند و سلول های قرمز قدیمی یا آسیب دیده را از بین می برد. بافت پالپ سفید شامل سلول های ایمنی (سلول های T و سلول های B) است و به سیستم ایمنی بدن کمک می کند تا عفونت را از بین ببرد.

اندازه

طبق اخبار پزشکی امروز، یک نکته مفید برای به یاد آوردن اندازه طحال، قانون 1*3*5*7*9*11 است:

• اندازه طحال یک فرد بالغ حدود 1 اینچ در 3 اینچ در 5 اینچ است.
• وزن آن حدود 7 اونس است.
• موقعیتش در بدن، بین دنده های 9 و 11 است.

عملکرد

دکتر اردن نولتون، سرپرستار تخصصی در بیمارستان بهداشتی دانشگاه فلوریدا گفت: “طحال، به عنوان دستگاه تصفیه خون عمل می کند، مقدار گلبول های قرمز و میزان ذخیره خون را کنترل می‌کند و کمک می‌کند بدن با عفونت مبارزه کند.” طبق گزارش کتابخانه ملی ایالات متحده، اگر طحال یک باکتری خطرناک، ویروس یا سایر میکروارگانیسم ها را در خون تشخیص دهد، همراه با گره های لنفاوی، سلول های سفید خون به نام لنفوسیت ها را ایجاد می کند که به عنوان محافظان در برابر مهاجمین عمل می کند. لنفوسیت ها آنتی بادی ها را برای کشتن میکروارگانیسم های خارجی تولید می کنند و جلوی گسترش عفونت ها را می‌گیرند.

طبق گفته بیمارستان کودکان پیتزبورگ UPMC، وقتی که خون به طحال می‌رسد، گلبول‌های قرمز باید از طریق رگ‌های باریک درون عضو عبور کنند. سلول‌های خونی سالم می‌توانند به راحتی عبور کنند، اما گلبول‌های قرمز قدیمی یا آسیب‌دیده توسط گلبول‌های های سفید خون از بین می‌روند. طحال هر ماده مفیدی مانند آهن را از سلول‌های قدیمی خون جذب کرده و در سلول‌‌های جدید، مجددااستفاده می‌کند. اندازه طحال می تواند برای ذخیره بیشتر خون، افزایش یابد. این عضو می تواند بر اساس نیازهای بدن گشادتر یا تنگ‌تر شود. در بزرگترین اندازه، طحال می تواند تا یک فنجان خون ذخیره کند.

بیشتر بخوانید:

راهنمای کامل تفسیر آزمایش

آموزش خواندن برگه آزمایش + جدول راهنما

مشکلات طحال

برخی مشکلات مرتبط با طحال، عبارتند از:

زخم طحال یا پارگی طحال

طبق گفته دکتر نولتون، “زخم یا پارگی طحال، معمولا از تروما (مانند تصادف ماشین و یا ورزش)” رخ می دهد. این اتفاقات باعث خونریزی شدید داخلی و نشانه های شوک (سرعت ضربان قلب، سرگیجه، رنگ‌پریدگی، خستگی) می شود. درمانگاه ” مایو ” گزارش داد که بدون مراقبت پزشکی، خونریزی داخلی می تواند خطرناک باشد.

در ادامه بحث شکستگی طحال، طبق گزارش “HealthTap”، که یک شبکه آنلاین از پزشکانی است که به پرسش های پزشکی پاسخ می دهند، زخم طحال، به درجه پایین تر از آسیب طحال اشاره دارد، که در آن تنها بخشی از طحال آسیب دیده است و پارگی طحال، درجه بالاتری از آسیب طحال است.

طبق “اخبار پزشکی امروز”، علائم پارگی یا زخم طحال شامل درد یا حساسیت به لمس در سمت چپ بالای شکم، چپ شانه و دیواره قفسه سینه و سرگیجه و حس سبکی در سر است. اگر بعد از هرگونه تروما در معرض این علائم قرار گرفتید، بلافاصله به اورژانس مراجعه کنید.

طبق گفته کلینیک “مایو”، گزینه های درمان بستگی به وضعیت آسیب دارد. در صورت کم بودن درجه پارگی، ممکن است بدون جراحی درمان شود، اگرچه ممکن است نیاز به بستری در بیمارستان باشد تا پزشکان معاینه انجام دهند. درجات بالاتر پارگی ممکن است نیاز به جراحی برای ترمیم طحال، حذف بخشی از طحال و یا جراحی برای حذف کامل طحال باشد.

انسانها بدون طحال هم می توانند زندگی کنند، اما کسانی که با طحال ندارند بیشتر در معرض عفونت هستند.

طحال متورم

طحال متورم یا اسپلنومگالی، یک بیماری جدی اما قابل درمان است. دکتر نولتون می‌گوید: “طحال متورم باعث می‌شود که فرد در معرض خطر پارگی طحال قرار گیرد”. به گفته کلینیک “مایو”، هرکسی ممکن است مبتلا به تورم طحال شود، اما کودکان مبتلا به منونوکلئوز، بزرگسالان با برخی از اختلالات متابولیسم ارثی از جمله بیماری Gaucher و Neimann-Pick و کسانی که در مناطق بومی مالاریا زندگی می کنند یا به این مناطق سفر می‌کنند، بیشتر در معرض خطر هستند.

دکتر نولتون عفونت، بیماری‌های کبدی، سرطان و بیماری‌های خونی را به عنوان علل معمول برای طحال متورم بیان می‌کند. به گفته درمانگاه مایو، عفونت های خاص و بیماری‌ها عبارتند از:

• عفونت‌های ویروسی، مانند مونونوکلئوز
• عفونت‌های باکتریایی
• عفونت های انگلی، مانند مالاریا
• اختلالات متابولیک
• کم‌خونی همولیتیک
• بیماری‌های کبدی، مانند سیروز
• سرطان‌های خون و لنفوم ها، مانند بیماری هاجکین
• فشار خون بالا یا وجود لخته خون در رگ‌های کبد یا طحال

به گفته مرکز پزشکی دانشگاه مریلند، در بسیاری از موارد طحال متورم علائمی ندارد. پزشکان معمولا در طول معاینات معمولی، وضعیت را تشخیص می دهند، زیرا می توانند طحال متورم را احساس کنند. علائم شامل موارد ذیل است:

• درد در سمت بالای چپ شکم که ممکن است به شانه گسترش یابد.
• خستگی
• کم خونی
• خونریزی به راحتی
• احساس سیری بدون خوردن چیزی

به گفته کلینیک مایو، به طور معمول، طحال متورم با پرداختن به مشکل اساسی درمان می‌شود. اگر علت طحال متورم را نتوان تشخیص داد، یا شرایط موجب عوارض جدی مانند پارگی طحال شود، پزشکان ممکن است برداشتن طحال را پیشنهاد دهند.

سرطان طحال

سرطان‌هایی که در طحال ایجاد می‌شوند نسبتاً نادر هستند. این سرطان‌ها  تقریبا همیشه به صورت سرطان لنفوم و خون که در سیستم لنفاوی رخ می دهد، اتفاق می‌افتند. معمولا غده‌های لنفی در مناطق دیگر شروع می‌شود و به طحال حمله می‌کند. با توجه به موسسه ملی سرطان، لنفوم غیر هاجکین بزرگسالان می تواند در طحال هم حضور یابد. این نوع حمله طحالی همچنین می‌تواند با لوسمی و سرطان خونی که منشآ مغز استخوان دارد، رخ دهد. انواع دیگر سرطان مانند سرطان ریه و معده به ندرت به طحال حمله می‌کنند.

علائم سرطانی ممکن است شبیه به سرماخوردگی باشد یا ممکن است احساس درد یا حس پر بودن در شکم فوقانی وجود داشته باشد. طحال متورم نیز می تواند نتیجه سرطان طحال باشد.

درمان سرطان طحال بستگی به نوع سرطان و میزان آن دارد. موسسه ملی سرطان، حذف طحال را به عنوان درمان سرطان طحال بیان می‌کند.

حذف طحال

عمل جراحی برداشتن طحال، اسپلنکتومی نامیده می شود. دکتر نولتون گفت که برداشتن طحال در مواردی مانند: «تروما، اختلالات خون (ترومبوسیتوپنی اپیوپاتیک پورپورا (ITP)، تالاسمی، آنمی، آنمی سلولی داسی شکل)، سرطان (لنفوم، بیماری هاجکین، لوسمی)، و هایپر اسپلنیسم و …” انجام می‌شود.

به گفته کلینیک کلیولند، برداشتن طحال معمولا یک جراحی لاپاروسکوپی تهاجمی است، به این معنی که جراحان چندین برش کوچک را انجام می‌دهند و از ابزار جراحی خاص و دوربین کوچک برای انجام عمل جراحی استفاده می‌کنند. در موارد خاص، جراح می تواند با جای برش‌های کوچک از برش بزرگ استفاده کند.

دکتر نولتون می‌گوید: “شما می توانید بدون طحال زندگی کنید زیرا ارگان‌های دیگر، مانند کبد و گره‌های لنفاوی می‌توانند وظایف طحال را بر عهده بگیرند.” با این وجود، از بین بردن طحال ممکن است پیامدهای جدی داشته باشد. نولتون گفت: “شما بیشتر در معرض خطر ابتلا به عفونت هستید.” طبق گزارش‌های بیمارستان‌ها و مراکز بهداشتی دانشگاه میشیگان، اغلب پزشکان تاکید می‌کنند که پس از انجام عمل اسپلنکتومی، واکسن‌های پنوموکوک، هموفیل B، مننگوکوک و واکسن آنفلوانزای سالانه را تزریق کنید. در صورت نداشتن طحال در بدن، مهم است که در صورت مشاهده علائم عفونت سریع به پزشک مراجعه کنید.
livescience